Transit Rejimi, ithalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş ve ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki bir noktadan diğerine taşınmasına uygulanır.
Transit rejimi; ulusal transit rejimi, 14.11.1975 tarihli TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi (TIR Sözleşmesi), 22.6.2012 tarihli ve 6333 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 20/5/1987 tarihli Ortak Transit Rejimine İlişkin Sözleşme, 26.6.1990 tarihli Geçici İthalat Sözleşmesi ve 19/6/1951 tarihli Kuvvetlerin Statüsü Hakkında Kuzey Atlantik Anlaşmasına Taraf Devletler Arasındaki Sözleşme kapsamındaki transit işlemlerini kapsar.
Gümrük idareleri, transit rejimine tabi tutulan eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi içinde;
·Yabancı bir ülkeden yabancı bir ülkeye,Transit eşyası için tahakkuk edebilecek gümrük vergilerinin ödenmesini sağlamak üzere teminat verilmesi zorunludur. Ancak; havayoluyla, boru hattıyla, demiryoluyla, denizyoluyla yapılan taşımalar için, yönetmelikle belirlenen haller dışında teminat aranmaz.
Transit Rejimine ilişkin genel düzenlemeler; ·Gümrük Kanunu’nun 84 ile 92nci maddeleri arasında,Ülkemizin de 01.12.2012 tarihinden itibaren akit tarafı olduğu Ortak Transit Sözleşmesinin diğer akit tarafları; 28 ülkeden oluşan Avrupa Topluluğu (Avrupa Topluluğu ülkeleri ayrı birer akit taraf değil Avrupa Topluluğu bir bütün olarak akit taraftır.), Makedonya, Sırbistan, İsviçre, İzlanda ve Norveçdir. Ayrıca Sözleşme hükümleri İsviçre ile aralarında gümrük birliği anlaşması bulunduğu sürece Liechtensteina da uygulanır. Ortak Transit Rejiminde eşyanın yetkili makamların denetimi altında yukarıda belirtilen Akit Taraflardan birinin bir idaresinden en az bir sınır geçerek aynı Akit Tarafın başka bir idaresine veya başka bir Akit tarafın idaresine taşındığı rejimdir.
Eşyanın Topluluk sınırları içindeki iki nokta arasında gümrük vergilerine tabi tutulmaksızın taşınmasını sağlayan rejim ise Birlik Transit Rejimidir.Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir hareket idaresinden başlayıp herhangi bir ülke sınırı geçişi olmaksızın yine Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir varış idaresinde sonlandırılan transit işlemlerinde kullanılan rejim ulusal transit rejimidir.
T1 rejimi, Topluluk dışı eşyanın ortak transit hükümleri çerçevesinde eşyanın taşınmasına uygulanan rejim iken T2 rejimi ise topluluk eşyasının ortak transit hükümleri çerçevesinde taşındığı rejim türüdür.(mülga) “Ulaştırma Bakanlığı ile Gümrük Müsteşarlığı Arasında İmzalanan Yetki Devri Protokolü” (2006) çerçevesinde; Bakanlığımız bundan böyle karayolu taşımacılık hizmetlerinin sınır kapılarında bulunan birimleri marifetiyle yürütülmesinde yetkili ve sorumlu kılınmış, 4925 SK, 2918 SK ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve alt mevzuattan sorumlu hale gelmiş ve ilgili ulaştırma mevzuatına aykırılık tespit edilmesi halinde, işlemi yapanlar hakkında yasal ve idari işlemler derhal yapılacağı hüküm altına alınarak sınır kapılarında görevli ilgili gümrük personeli yetkili/sorumlu kılınmıştır.
Bunun dışında; 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununa göre; uluslararası eşya taşımacılığında Bakanlığımız sınır kapılarındaki birimler gerek denetim görevi ile gerekse denetim görevlerini yerine getirmek ve denetimler sırasında tespit ettikleri kusurlar ve ihlaller için tutanak düzenlemekle yükümlüdürler. İlgili Kanuna göre söz konusu kusur ve/veya ihlallerin gümrüklü sahalarda tespiti halinde; gümrük personelince ihlal veya idari para cezası karar tutanağı düzenlenmektedir. Kusur ve/veya ihlalin sınır kapıları haricindeki gümrüklü sahalarda tespiti halinde ise bu tespitler ihlal veya idari para cezası karar tutanağı düzenlenmek üzere en yakın ulaştırma birimine intikal ettirilir. Öte yandan, Ağırlık ve boyutlar itibariyle 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda belirlenen limitleri aştığı tespit edilen taşıtların yurda girişlerinde Karayolları Genel Müdürlüğünce düzenlenmiş izin belgesi aranmakta olup; ilgili mevzuatında belirlenen ağırlık ve boyutları aştığı tespit edilen ancak söz konusu izni bulunmayan taşıtların yurda girişine izin verilmemektedir.
LPG ile 5015 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde sayılan akaryakıt ürünleri ve ham petrolün Türkiyeden yabancı bir ülkeye, yabancı bir ülkeden Türkiyeye veya Türkiye üzerinden üçüncü bir ülkeye karayolu veya demiryolu ile transitine, ithaline veya ihracına izin verilmez. Ancak, ülke menfaati açısından gerekli olan hallerde Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki ürünün karayolu veya demiryolu ile transitine izin verilebilir. 5015 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde sayılan akaryakıt ürünleri ise Benzin türleri, nafta (hammadde, solvent nafta hariç), gazyağı, jet yakıtı, motorin türleri, fuel-oil türleri ile Kurum tarafından belirlenen diğer ürünleridir.
2011/2033 sayılı “Ham Petrol ve Jet Yakıtının Türkiye Üzerinden Karayolu veya Demiryolu ile Taşınmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı” ve 3 Seri No‘lu Gümrük Genel Tebliği(Transit Rejimi) hükümleri kapsamında Türkiye üzerinden akaryakıt sevkiyatı yapılabilmektedir. Karar kapsamındaki ürünün transitini yapacak izin sahibi ve/veya taşıyıcı, ticarete konu eşya türüne uygun, ilgili kurumlardan mevzuatları gereğince alınmış izin, ruhsat, lisans ve/veya yetki belgesi sahibi olmalıdır. Söz konusu iznin alınabilmesi için öncelikle, 3 Seri No‘lu Gümrük Genel Tebliği(Transit Rejimi) 4 üncü maddesinde sayılan “Ön İzin” koşullarının sağlanmış olması gerekmekte olup, ön izin başvurusu reddedilen firmalar izin başvurusunda bulunamamaktadır.
Taşıyıcı firma ve şoför başvuruları izin sahibi firma aracılığıyla Gümrükler Genel Müdürlüğüne iletilmektedir. Başvuru sonuçları izin sahibi firmaya bildirilmektedir.
3 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği ( Transit Rejimi) gereği, sürücülerin, ham petrol vd. eşyanın transitini yapan izin sahibi firmalar tarafından bildirilmesi gerekmektedir. Şahsi başvuru yapılması mümkün değildir. Şahsi başvuru olması durumunda değerlendirme yapılmaksızın belgeler iade edilmektedir.
İzin sahibi firmalar tarafından, sürücü izni talebinde bulunan kişilere ait başvuru tarihi itibariyle en son 15 gün önce alınmış olan adli sicil belgesi ile isimlerinin Bakanlığımıza bildirilmesi gerekmektedir.
İlgili Kurumlarca yapılan değerlendirmenin olumlu olması durumunda sürücü isimleri ilgili Bölge Müdürlüklerine ve izin sahibi firmaya, olumsuz olması durumunda ise sadece izin sahibi firmaya bildirilmektedir. Sürücülere herhangi bir belge verilmesi söz konusu değildir.
İzin sahibi firma tarafından Bakanlığımıza bildirilen sürücü isimleri en kısa sürede ( ortalama 5 iş günü ) ilgili diğer Kurumlara iletilmekte olup, diğer kurumlardan cevap alınması ortalama 4-5 ay sürebilmektedir.
Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen serbest dolaşımda olmayan eşya, gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulunur ve bu şekilde adlandırılır.
Geçici depolanan eşyanın her türlü dış etken ve müdahalelerden korunmasını sağlayacak şekilde yapılmış ve taşıtların durduğu, yanaştığı veya indiği yerlerdeki ambar, depo, ardiye veya hangar gibi yerler geçici depolama yerleridir.
Geçici depolama yerlerinde bulunan eşyanın geçerli veya zorlayıcı nedenler dışında ziyanından, hasara uğramasından veya değiştirilmesinden doğan mali sorumluluk işleticilere aittir. Bu sorumluluk söz konusu eşyaya ait gümrük vergileri ile Kanunun 236ncı maddesindeki cezaların gümrük idaresine ödenmesini de kapsar. Sorumlular hakkında duruma göre ayrıca 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca işlem yapılır.
Antrepolar, gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan ve kuruluşunda aranılacak koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen yerlerdir.
Antrepo rejimi, eşyanın antrepoya gümrük mevzuatında düzenlenen şekilde konulması halinde süresiz kalabildiği ve eşyanın antrepoda kaldığı süre içerisinde eşyaya terettüp eden vergilerin ödenmediği bir gümrük rejimidir.
Geçici depolama yeri ve antrepo açılmasına ve işletilmesine izin vermek ve bu yerlere ilişkin usul ve esasları belirlemek, Tasfiye Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasında yer almaktadır.
Gümrüksüz satış mağazası ve deposu açma talepleri Gümrükler Genel Müdürlüğünce değerlendirilmektedir.
Geçici depolama yerleri ve antrepolara ilişkin tüm şartlar Gümrük Yönetmeliğinde belirtilmiştir.
Serbest bölgelerde faaliyette bulunabilmek için öncelikle faaliyet ruhsatı alınması gerekmektedir. Faaliyet Ruhsatları, Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir.
Serbest Bölge Müdürlüğü, Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğünün görev alanına giren hususlardaki işlemleri; serbest bölge gümrük müdürlüğü ise gümrük mevzuatı çerçevesindeki işlemleri yürütmektedir.
Eşyanın serbest bölgeden Türkiye Gümrük Bölgesinin başka bir yerine getirilmesi veya serbest bölgeye geri getirilmesi ya da bir gümrük rejimine tabi tutulması halinde, Türkiye Gümrük Bölgesinin başka bir yerinden serbest bölgelere ihracat beyannamesi kapsamında gönderilen eşyanın, serbest dolaşımda bulunup bulunmadığının tespiti amacıyla bölgeye giriş aşamasında, Serbest Bölge İşlem Formu ile transit olarak serbest bölgeye giriş yapan Avrupa Topluluğu veya üçüncü ülke menşeli eşya için bölgeye giriş aşamasında düzenlenir.
Ülkemiz sınırları içerisinde bir yerin (kara, hava, deniz ve demiryolu) giriş-çıkışlara açık gümrük kapısı olarak ilan edilmesi, 5682 sayılı Pasaport Kanununun 1 inci maddesi uyarınca Cumhurbaşkanının yetkisi dâhilinde bulunmaktadır.
Bakanlığımız dahil ilgili Kurumların olumlu görüşlerinin alınması ve talep edilen yerin 5682 sayılı Pasaport Kanununun 1 inci maddesi uyarınca, giriş-çıkışlara açık gümrük kapısı ilan edilmesini müteakip buradan giriş-çıkış işlemlerinin yapılmasına izin verilmektedir.
Deniz ve Hava Gümrük kapılarında bütün gümrük işlemleri gerçekleştirilebilmekte iken, sınır komşularımız arasında giriş ve çıkış işlemlerindeki bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması; giriş ve çıkışların güvenli, hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla kara hudut kapılarında ihracat ve ithalat (serbest dolaşıma giriş) işlemleri gerçekleştirilmemektedir. Konuya ilişkin düzenleme Kara Sınır Kapılarından Yapılan Giriş ve Çıkışlar ile İlgili 2006/11 Sayılı Başbakanlık Genelgesi ile yapılmıştır.
Ülkemizde 30 kara, 8 demiryolu, 102 deniz ve 64 hava olmak üzere toplam 204 gümrük kapısı bulunmaktadır. Kara gümrük kapılarında 29, demiryolu hudut kapılarında 5, deniz hudut kapılarında 43, hava hudut kapılarında 13 gümrük müdürlüğü bulunmaktadır. Ayrıca, 64 iç gümrük ve 10 serbest bölge gümrük müdürlüğü hizmet vermektedir. Toplam 164 Gümrük Müdürlüğünün 13ü fiilen kapalı olup 151 faal gümrük müdürlüğü ile hizmetler yürütülmektedir.
Gümrük müdürlükleri yetkilerine göre A ve B sınıfı gümrük müdürlükleri olarak iki sınıfa ayrılır. A sınıfı gümrükler, her türlü gümrük işlemlerini; B sınıfı gümrükler, yalnızca yolcu ve yolcu beraberinde gelen eşya ile Bakanlıkça belirlenen gümrük işlemlerini yapmaya yetkilidir
Gümrük idarelerinin bulunmadığı yerleşim merkezlerinde gümrük hizmetine ihtiyaç duyulması halinde, bu ihtiyacın mobil gümrük ve gümrük muhafaza ekiplerince karşılanması uygun bulunmuş ve bu çerçevede yapılacak işlemler 05.09.2001 tarihli, 2001/21 sayılı ve 01/08/2006 tarihli, 2006/17 sayılı Genelgeler ile belirlenmiştir.
Mobil gümrük hizmeti için talep sahibinin istemi, bulunduğu yer mülki idare amirliği, bağlı bulunduğu ihracatçı birlikleri, ticaret ve/veya sanayi odaları gibi kişi ve kurumlar tarafından işlemin yapılmasından 1 gün önce yazılı olarak ilgili Bölge Müdürlüğüne iletilecek, Bölge Müdürlüğünce de en yakın gümrük idaresinden yeterli sayıda personel tefriki suretiyle gümrük işlemleri ikmal edilecektir.
21/11/2009 tarihli ve 27413 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan 74 Seri Nolu Tebliğ ile fazla mesai ücreti tahsiline ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. 2009/15481 sayılı 4458 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararının 122nci maddesi ile belirlenen ve yine anılan madde gereğince her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında arttırılacak olan fazla çalışma ücretleri her yıl, yılın ilk gününden geçerli olmak üzere Ticaret Bakanlığınca tebliğ ile duyurulur.
Öte yandan, hafta içi uygulanan fazla mesai saat ücreti ile hafta sonu uygulanan fazla mesai saat ücreti arasında herhangi bir farklılık yoktur.
Deniz ve kara hudut kapılarından giriş-çıkış yapan kamyonlar için kamyon başına fazla çalışma ücreti alınır. Bu işlemlerde saat başına fazla çalışma ücreti tahsil edilmez.
Yükleme, boşaltma gibi gümrük işlemleri yapan Türk ve yabancı plakalı kamyonlar için çalışılan saat esasına göre fazla çalışma ücreti tahakkuk ve tahsil edilir.
İhtisas gümrüğü uygulaması ile özellik arz eden söz konusu eşya ithalatı (serbest dolaşıma giriş işlemleri) sadece yetki verilen sınırlı sayıda gümrük müdürlüğünden gerçekleştirilmekte ve ithalatta kıymet, tarife, menşe ve standartlar yönünden etkin bir denetim yapılması sağlanarak özellikle yerli üretimin korunması hedeflenmektedir.
İhtisas gümrüğü olarak yetkilendirilen gümrük müdürlükleri, ilgili sektörün ve üretimin yoğunlaştığı bölgelerden seçilmektedir. Örneğin petrokimya sektörünün yoğunluğu dikkate alınarak petrokimya ürünlerinin ithalatı için sadece Körfez Petrokimya Gümrük Müdürlüğü, yerli halı üretiminde Isparta ilinin öne çıkması dikkate alınarak halı ithalatı için sadece Isparta Gümrük Müdürlüğü, yerli çay üretiminde Rize ilinin öne çıkması dikkate alınarak çay ithalatı için sadece Rize Gümrük Müdürlüğü ihtisas gümrüğü olarak yetkilendirilmiştir. Aynı şekilde tekstil ihtisas gümrükleri tekstil sektörünün yoğunlaştığı bölgelerden, otomotiv ihtisas gümrükleri otomotiv sektörünün yoğunlaştığı bölgelerden, gübre ihtisas gümrükleri ise tarımsal üretimin yoğunlaştığı bölgelerden seçilerek söz konusu eşya ithalatı için ihtisas gümrüğü olarak yetkilendirilmiştir.
İhtisas gümrüğü uygulamasına tabi olacak eşyalar belirlenirken, eşyanın niteliği, eşyanın menşei, eşyanın çıkış ülkesi, gümrük müdürlüklerinin coğrafi konumu, gümrük müdürlüklerinin fiziki, teknik ve beşeri altyapısı, eşyanın yurtiçi üretim hacmi ve üretimin coğrafi dağılımı, eşyanın kaçakçılığa konu olma sıklığı, ulusal ticaret politikaları ve uluslararası yükümlülükler gibi kriterler dikkate alınmaktadır.
İhtisas gümrüğü uygulamasına konu gümrük işlemlerini esas itibariyle serbest dolaşıma giriş işlemleri oluşturmakla birlikte, eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine girişi ve dahilde işleme rejimi için de uygulanabilmektedir.
Bakanlığımızca; Boru Hatları veya Elektrik Telleri ile Taşınan Eşya, Oyun Aletleri ve Makineleri, Tekstil, Mobilya, Çakmak (AB Menşeli Olmayan), Halı (AB Menşeli Olmayan), Gübre, LPG, Ham Petrol ve Akaryakıt, Pil ve Akümülatörler, Telsiz ve Telekom. Ekipmanları, Otomotiv, Deri ve Deriden Mamul Eşya ile Ayakkabı, Düz Cam, Solvent ve Bazı Petrol Ürünleri, Atıklar ve Metal Hurdalar, Ozon Tabakasını İncelten Maddeler, Oyuncak, Saat, Kozmetik, Canlı Hayvan, Hayvansal Ürün, Orman Ürünleri, Üretim ve Çoğaltım Materyali, Bitki ve Bitkisel Ürünler, Çay, Porselenden Sofra ve Mutfak Eşyası, Mamul Haldeki Alkollü İçkiler ithalatında ihtisas gümrüğü uygulaması yapılmaktadır.
Tekstil ihtisas gümrüğü uygulaması, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 50 ila 63 üncü (50 ve 63 dâhil) fasılları kapsamındaki tekstil eşyasının serbest dolaşıma giriş işlemleri için uygulanmakla birlikte, söz konusu eşyaların gümrük idarelerince düzenlenen dâhilde işleme izni kapsamında üçüncü ülkelerden ithali durumunda da uygulanmaktadır.
Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yapılan ithalat, tekstil ihtisas gümrüğü uygulaması kapsamında değildir. Dahilde İşleme İzin Belgesinin "Özel Şartlar" bölümünde izin belgesine konu eşyaların ithalinin tekstil ihtisas gümrük müdürlüklerinden yapılacağı şartına da yer verilebilmektedir.
Türkiye Gümrük Bölgesi dışında kabul edilen serbest bölgede bulunan ve bu nedenle de ithalat kapsamında yer alan eşyanın ihtisas gümrüğü uygulamasına tabi bir eşya olması halinde bu eşyanın gümrük işlemlerinin de ihtisas gümrük müdürlüklerinden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Ancak,“Gelen transfer yolcu”, yurt dışından gelerek bağlantılı uçakla son varış noktası olan Türkiye‘deki başka bir havalimanına devam edecek yolcuları; “giden transfer yolcu” bagajları ile Türkiye‘de herhangi bir havalimanından seyahatine başlayarak Türkiye‘de hudut kapısı statüsündeki bir havalimanına bağlantılı olarak yurt dışına devam edecek yolcuları ifade etmektedir. Transfer yolcu uygulaması 2012/15 sayılı Genelge hükümlerine göre yürütülmektedir. Söz konusu genelgenin 3/c maddesine göre, son varış havalimanının bulunduğu ilde gümrük idaresi olmaması halinde, yolcu ve bagajların gümrük işlemleri Türkiye‘ye ilk giriş yapılan havalimanındaki gümrük idaresinde yapılmaktadır.
Copyright 2025 Porte Gümrük Müşavirliği ve Lojistik Hizmetleri . Tasarımlar ve Içerikler Izinsiz Kullanılamaz.
Dijital Tasarım Ajansı: Dijital SEO Medya